The Blue Mountain – Jamica Coffee mai ni lovin
Blue Mountain Phawngpui Coffee hi le ?
Mercy Sellate
District Youth C o-ordinator,
Nehru Yuva Kendra, Lawngtlai, Mizoram
Khawvel a Coffee to ber leh lar bet hi Blue Mountain coffee a ni a , tuna UK ah a man chu 100 grams a Pound 11.23 ti ni a , tiang hian chhut ta ila UK Pound khat hi India Rupees 93.55 a ni a, kg1 ( gram 1000) chu Rs. 10,312 in Amazon online ah lei theih a ni a. Kg khat lek man hi mi tam tak thla tam ei leh in man a ni ngei ang. Blue Mountain chu Jamaica thliarkar a tlang ram nuam tak mai a ni, he hmun hi phengphelep chi hrang hrang (Butterflies) tual chaina hmun nuam tak a ni. Khawvel pum deng chhuak a zaithaim lar Bob Marley khan a hla lar tak- Natural Mystic kha a he tlang a a phuah hi a ni e an ti. Blue Mountain Jamica hi a sang lai ber feet 7402 a ni a, a temperature hi 27 atanga 5 degree Celcius a ni a, rainfall ( ruah tui) hi millimeter 1960 bawr vel a dawng a ni .A tlangpuiin Coffee hi feet 5500 hnuai lam a chin a ni a, a tlang chhip erawh ngaw tha tak a humhalh a ni ve thung. He coffee hi hmanah chuan Captain Mathew khan kum 1746 khan Jamica lam ah lawng in a kal a, ti chuan Blue Mountain ah hian in bengbel in Wallenfort farm a siam tan a, hei hi he tlang a Coffee an chin tan dan ni a sawi a ni. Tunah chuan Wallenfort Coffee Estate hi kum 250 bawr vel a upa alo ni tawh a ni. Hei hi a danglamna an sawi chu chhungkaw khat in thlah chhawng zel in an in rochhun chho zel hi a ni. Ti chuan mi dang ten lo ti ve zel in Old Traven Coffee Estate, Croydon, RSW Estate, ten he coffee huante hi tha tak a enkawl in tun thleng pawhin an coffee thar te hi khawvel ngainat leh coffee zawng zawng a hlut ber a lo ni ta a. Tin Coffee Estate/ Huan hi Jamica a Tourist hiptu tha tak a ni nghe nghe.
Phawngpui hi le ?? Blue Mountain tih hi Jamaica chauh in an nei bik lo , Keini pawh in Blue Mountain kan nei ve e, chu chu Phawngpui tlang, Mizoram tlang sang ber , kan chhuan em em hi a ni . Phawngpui tlang san zawng (Elavation) hi 7077 feet ni in Temperature hi 11- 29 degree Celsius a ni a, ruah tui (Rainfall) hi 3000 cm vel a dawng a ni. (source – wikipedia ). Jamica ram a blue mountain leh kan blue mountain hi han khaikhin chuan danglam na vak an nei em le? Jamica ram angin kan Blue Mountain area ah hian ramngaw ti chereu lo a kum tin sum lak luhna nghet kan buatsaih ve thei ang em?
NYK leh Coffee : Mizoram hmun hrang hrang ah coffee a awm nual a, thalaite leh kan kuthnathawktu ten mahni hna an in siam ( Employment generation) ve theih nan Coffee hi thil tha tak ni a hria in leh coffee in kan ram a ngeih tih hria in kum 2005 Lunglei a ka awm lai khan Nehru Yuva Kendra, Lunglei hmalakna in leh Mizoram Farmers Federation nen a tang ho in Coffee chin lam ah hma lak thar a ni a, hetah hian Coffee Board ( Ministry of Commerce), Kolosib kan zu dawr a, ti chuan Coffee Pu P.Saiki (L) SLO te nen tangho in hma kan la thar leh ta a, ti chuan Vanhne leh Rashiveng ah te lian deuh a in sawm khawm in Coffee chanchin leh a chin dan Pu Saikia in sawi a, Famers ten phur takin coffee chi chu NYK office an mamawh zat leh a sum an lo dah khawm a, a chi hi Kolosib ah NYK staff ten an zuk lak sak a, farmers te kut ah kan pe thin a. An ni chuan achi chu nursery siam in, kui tiak in uluk takin an zir dan ang in a hmun te buatsaihin an phun tan ta ani . He Coffee an chin hi Arabica – (Cauvery ) variety a ni. Coffee subsidy form hi Coffee Board in NYK office ah alo thawn a a tul ang ang in kan nau ten an fillup pui a, kan la khawm leh a, Coffee Board ah kan zuk thawn leh a, Coffee Subsidy cheque chu NYK Office bawk ah lo thawn in chu chu Farmers te hnenah kan pe leh thin a ni. Hetiang a Coffee farmers ten tih tak takin an ti hi rawn hmu in kum 2007 khan Coffee Board in kan ram leilung , sik leh sa Scientists pahnih an rawn tir ta a, chu mi te chuan Coffee chin nan Mizoram chhimlam hi a tha tawk an ti. Coffee chingtu te pung chho zelin Coffee Board office chu Lunglei ah kum 2008 khan a lo awm ve ta a. Hetah hian Pu Navin Bal Rinthathieng SLO leh Driver Kalia an lo dah a. Mizo tawng an thiam map lova, NYK Office atangin kum engemaw ni chen kha David Lalhmingsanga –NYK Volunteer chu Coffee Board duty turin dah a ni a, hemi hnu ah hian a ai ah Masawmtluanga dah a ni leh a ni. Tun dinhmun ah chuan hactre za chuang coffee in a luah ve ta a ni. Coffee chin uar na deuh hmun te chu Vanhne, Pukpui, Theiva, Theiriat te hi a ni. Lawngtlai district ah hi chuan Thingkah hi a ni deuh ber a ni. North East Council ( NEC) ah coffee chungchang project proposal te NYK in siamin Coffee Convention 2012 khan Tourist Lodge Zotlang, Lunglei ah buatsaih a ni a. Hetah hian Pu Zathangliana MCS (Late) hmalakna in NLUP Coffee beneficiaries tel in he convention ah hian Coffee zirchhianna hun buatsaih a ni a. Coffee Board ten uluk takin Coffee chin dan leh a sawngbawl dan te zirtir in practical in Vanhne a a hmun ngei ah field visit neih a ni a, chuan Mizoram a Coffee huan nei zau ber Pu Tlanghmingthanga, Piler khua, Serchhip District in Coffee huan experience sawina hun a nei.
Phawngpui Area leh Coffee : Pu Hminga YLA Sub headquarters Sangau President anih lai ( 2017-2018) khan Phawngpui area development chungchang kan sawi na ah Coffee hi kan sawi a, Coffee Board hi kan dawr a, Coffee Board hotute Sangau a lo kal in Pu Hminga’n a lo mikhaul a, bul tan a ni
Coffee kan ram tan a that na chhan thenkhat te::
1. Thlai kum hlun : Kan pi leh pute lo neih dan ( Shifting cultivation) hian kan ramngaw nasa takin a ti chereu a. Coffee hi hi thlai kumhlun ani a, kum tin parmanent takin income a nei thei ani.
2. Coffee hi uluk takin phun a, tha taka organic lei tha a enkawl chuan kum tak tak 20-30 ai a rei pawh rah a chhuah thei ani.
3. Coffee huan tha tak nei chuan a tu leh fa ten an rochun zel thei a, kan lo neih, kum tin a hmun kan sawn hi zawng a in rochun theih loh.
4. Coffee hi December a lawh tan a ni a, a rah hi ni a pho ro thin a ni a , a ro that a, dah that chuan kum tam a tha thei a ni, a tawih hlau a market a tlanpui a ngai ve lo.
5. Coffee hi ramngaw humhalh nan a tha tak a ni a. Coffee hian daihlim a mamawh a, Coffee chinna ah thing zuah a ngai a ni. Tin lei tha luangral ( Soil erosion) tur a hum halh bawk a ni .
Coffee marketing chungchang :
Tun din hmun ah chuan Coffee Board in Mizoram Coffee rah hi an lei a. Hei hi chi hnih a then a ni a, pakhat chu coffee rah lawh a pho ro tawp a ni chu chu dry cherry an ti a. A dang chu a rah hi kut a her chi khawl ah an her tir a, a rah tuam tu a kawr/pil an paih a, zan khat bel/buket ah an up a ( Ferment )a an pho ro thin a chu chu parchment coffee tih a ni thin. Aman erawh dry cherry leh parchment coffee man a inang lo . Chuan Coffee Board in an lei chuan Initial payment (First Installment) a pe phawt a ,chu chu south India phai lam ah an thawn thin a, heta an Auction rate a zir zel in an lei na man second installment an pe thin, a chang a phei chuan kum khat ai a rei te a hun a la thin.
Lunglei lam a Coffee thar hi ram hrang hrang - Canada, UK, Holland, Japan leh Australia lam ah a quality test nan thawn a ni a, Japan ram a Japanpa Hitoshi Yokota kan ken tir chu Japan company pakhat a pe a, a sawi dan a chuan test chi hrang hrang an pal tlang tir a, a tha an ti hle a , lawng lian ( Ship) container khat in kan lei duh tih thu a rawn sawi a. Chutiang bawk in Pu Anthony Trip, Nepal atanga Australia lam ah coffee an thawn thin a, Mizoram Coffee hi an thawn tel thei angem? tiin kan dawr leh a, tah chuan sample min dil ang ngei in kan thawn leh a, a rim (Aroma) hi duhthusam a nih thu a sawi. Tun ah hian company hrang hrang dawr mek a ni . US lam ah chuan Ship Container hnih tal an duh tih John Pudaite in min hrilh bawk a ni. Tun dinhmun ah chuan Lunglei Coffee Board hian Ton 5 vel lek an lei ni in an hotu ten an sawi. Tunah hian Mizoram Farmers Federation in Marketting chungchangah mawhphur tur a min ngen na angin company thenkhat nen in dawr mek ani .
Ngaituah chhunzawm atan :
1. Multi-model kawng hi tlang se kan ram hi eng angin nge kan that pui ve ang ?
2. Multi model kawng hmang tangkai in Coffee atangin kan ram hian hlawkna a tel thei ang em ?
Post a Comment