The  Blue  Mountain – Jamica  Coffee mai  ni lovin  

Blue Mountain  Phawngpui Coffee hi le ?

Mercy  Sellate

District  Youth C o-ordinator,

Nehru Yuva Kendra, Lawngtlai, Mizoram


Khawvel  a Coffee  to  ber  leh  lar  bet  hi  Blue  Mountain  coffee  a ni a ,  tuna UK ah a man chu  100 grams  a Pound  11.23 ti  ni a , tiang  hian chhut  ta  ila  UK Pound khat  hi  India Rupees  93.55  a ni a, kg1 ( gram 1000) chu  Rs. 10,312  in Amazon  online  ah lei  theih  a ni a. Kg khat  lek man hi mi tam tak  thla tam ei  leh  in  man a ni  ngei  ang. Blue Mountain chu Jamaica thliarkar  a tlang ram nuam tak  mai  a ni, he  hmun  hi  phengphelep chi hrang hrang (Butterflies) tual chaina hmun nuam tak  a ni. Khawvel pum deng chhuak a  zaithaim lar Bob Marley khan a hla lar  tak- Natural Mystic  kha  a he tlang a a phuah hi a ni e an ti. Blue Mountain Jamica  hi a sang lai  ber   feet 7402 a ni a,  a temperature   hi  27 atanga  5 degree  Celcius  a ni  a, rainfall ( ruah tui)  hi millimeter 1960  bawr  vel  a dawng  a ni .A tlangpuiin Coffee hi feet 5500 hnuai lam a chin a ni a, a tlang chhip  erawh  ngaw tha tak a humhalh a ni ve thung.  He  coffee hi  hmanah chuan Captain  Mathew khan  kum 1746 khan Jamica lam ah lawng in  a kal  a, ti chuan  Blue  Mountain ah hian in bengbel in Wallenfort farm a siam tan a, hei  hi he tlang a Coffee an chin  tan  dan ni a sawi  a ni. Tunah chuan Wallenfort Coffee Estate hi kum 250 bawr  vel  a upa alo ni tawh a ni. Hei hi  a danglamna an sawi  chu  chhungkaw khat in thlah chhawng zel in an in rochhun chho zel hi  a ni. Ti chuan  mi dang ten lo ti ve zel  in  Old Traven  Coffee Estate, Croydon, RSW Estate, ten he coffee huante hi tha tak a enkawl  in  tun thleng  pawhin  an coffee thar  te  hi  khawvel ngainat  leh coffee zawng zawng a hlut  ber a lo  ni  ta a. Tin Coffee Estate/ Huan   hi Jamica a Tourist hiptu  tha tak a ni nghe  nghe.


Phawngpui hi  le ?? Blue  Mountain  tih hi  Jamaica chauh  in an nei bik lo , Keini pawh in Blue  Mountain kan nei  ve e,  chu chu  Phawngpui tlang, Mizoram tlang  sang ber , kan chhuan  em em hi  a ni . Phawngpui  tlang  san zawng (Elavation) hi  7077 feet ni in Temperature hi 11- 29 degree  Celsius a ni  a, ruah  tui  (Rainfall) hi  3000 cm vel  a dawng  a ni. (source – wikipedia ). Jamica ram a blue  mountain leh  kan blue  mountain  hi  han khaikhin  chuan danglam  na  vak an nei em le? Jamica  ram angin  kan Blue Mountain area  ah hian  ramngaw  ti chereu lo a kum tin sum lak luhna nghet  kan buatsaih  ve thei ang  em?


NYK leh Coffee : Mizoram hmun  hrang  hrang  ah  coffee  a awm  nual a, thalaite leh  kan kuthnathawktu  ten mahni  hna an in siam ( Employment  generation)  ve theih nan Coffee hi thil tha tak ni  a hria in leh  coffee in  kan  ram  a ngeih tih hria in kum 2005 Lunglei a ka  awm lai khan Nehru Yuva Kendra, Lunglei  hmalakna in  leh  Mizoram  Farmers Federation  nen a tang ho in  Coffee chin  lam ah hma lak  thar  a ni  a, hetah  hian Coffee Board  ( Ministry  of  Commerce), Kolosib  kan zu  dawr a, ti chuan Coffee  Pu P.Saiki (L) SLO te nen  tangho in  hma kan  la thar  leh  ta  a, ti  chuan  Vanhne leh  Rashiveng ah te  lian deuh a  in sawm khawm  in  Coffee chanchin leh  a chin  dan  Pu  Saikia in  sawi a, Famers ten phur takin  coffee chi chu NYK  office  an mamawh zat  leh  a sum an lo dah  khawm  a, a chi hi Kolosib ah  NYK staff ten an zuk lak sak a, farmers te kut  ah kan pe thin a. An ni  chuan achi  chu nursery siam in,  kui tiak  in uluk  takin an zir dan ang in a  hmun te  buatsaihin an phun tan ta  ani . He Coffee an chin hi Arabica – (Cauvery ) variety a ni. Coffee subsidy form hi Coffee Board in NYK office ah alo thawn  a a tul ang ang  in kan nau ten an fillup pui a, kan la khawm leh a, Coffee Board ah kan zuk thawn leh a, Coffee Subsidy  cheque chu  NYK Office bawk  ah lo thawn in  chu  chu Farmers te hnenah kan pe leh thin a ni. Hetiang a Coffee farmers ten  tih tak takin  an ti hi rawn hmu in kum 2007 khan Coffee Board in   kan ram leilung , sik leh sa  Scientists  pahnih  an rawn tir ta a, chu mi te chuan Coffee chin nan Mizoram chhimlam hi a tha tawk an ti. Coffee  chingtu te pung chho zelin    Coffee Board office chu Lunglei ah kum 2008 khan  a lo awm ve ta a. Hetah hian  Pu  Navin  Bal Rinthathieng  SLO leh Driver Kalia an lo dah a. Mizo tawng an thiam  map lova, NYK Office atangin kum  engemaw ni chen  kha   David Lalhmingsanga –NYK Volunteer  chu  Coffee  Board  duty  turin dah a ni  a, hemi hnu  ah hian a ai ah Masawmtluanga  dah  a ni  leh  a ni. Tun dinhmun ah chuan hactre za chuang coffee in a luah ve ta a ni. Coffee chin uar  na deuh hmun te chu  Vanhne, Pukpui, Theiva, Theiriat  te  hi  a ni. Lawngtlai district ah hi chuan Thingkah  hi  a ni deuh  ber a ni.  North  East  Council ( NEC)  ah coffee chungchang project  proposal  te  NYK  in siamin Coffee Convention 2012  khan Tourist Lodge Zotlang, Lunglei  ah buatsaih  a ni  a. Hetah hian Pu  Zathangliana MCS (Late) hmalakna in  NLUP  Coffee beneficiaries tel in he convention ah hian Coffee zirchhianna  hun  buatsaih  a ni a. Coffee Board  ten uluk takin  Coffee chin dan leh  a sawngbawl dan te  zirtir in practical in Vanhne a  a hmun ngei  ah field visit  neih a ni  a, chuan  Mizoram a Coffee huan nei zau ber Pu Tlanghmingthanga, Piler  khua, Serchhip  District  in  Coffee  huan  experience sawina hun a nei.



Phawngpui Area leh Coffee : Pu Hminga  YLA  Sub headquarters Sangau  President  anih lai ( 2017-2018) khan Phawngpui area development chungchang kan  sawi na ah Coffee hi  kan  sawi  a, Coffee Board  hi kan dawr  a, Coffee  Board hotute  Sangau  a lo kal in Pu  Hminga’n a lo mikhaul a,  bul  tan a ni 

Coffee kan ram  tan  a that na chhan thenkhat  te::

1. Thlai kum hlun : Kan pi leh pute lo neih dan ( Shifting  cultivation)  hian  kan ramngaw nasa takin  a ti  chereu a.  Coffee hi  hi thlai kumhlun  ani  a, kum tin  parmanent  takin  income a nei thei  ani. 

2. Coffee hi uluk takin  phun  a, tha taka organic lei tha a enkawl  chuan  kum  tak tak 20-30 ai a rei  pawh rah  a chhuah  thei  ani. 

3. Coffee  huan tha tak  nei chuan a tu leh fa ten an rochun  zel thei a, kan lo neih, kum tin  a hmun kan sawn hi  zawng  a in rochun theih  loh.

4. Coffee hi December a lawh tan a ni a, a rah hi ni  a pho ro thin a ni  a , a ro that a, dah that  chuan kum  tam a tha  thei  a ni, a tawih hlau  a market  a tlanpui  a ngai ve lo. 

5. Coffee hi ramngaw humhalh nan a tha tak  a ni a. Coffee hian  daihlim  a mamawh a, Coffee chinna ah thing  zuah  a ngai  a ni. Tin lei tha luangral ( Soil  erosion) tur  a hum halh bawk  a ni .

 

Coffee marketing  chungchang

Tun  din hmun  ah chuan  Coffee Board  in  Mizoram Coffee rah  hi  an lei  a. Hei  hi  chi hnih  a then  a ni  a, pakhat chu  coffee rah lawh a pho ro tawp  a ni  chu  chu dry  cherry  an ti  a. A dang  chu   a rah  hi  kut  a her  chi  khawl  ah an her  tir  a, a  rah  tuam tu a kawr/pil  an paih  a,  zan khat  bel/buket ah an up a ( Ferment )a an pho ro  thin a chu chu parchment coffee tih a ni thin. Aman erawh dry  cherry  leh  parchment  coffee man a inang  lo . Chuan  Coffee Board in an lei  chuan  Initial payment (First  Installment)  a pe phawt  a ,chu  chu  south  India  phai lam ah an thawn thin  a, heta an Auction  rate  a zir zel in an lei na man second  installment  an pe thin, a chang  a phei  chuan kum khat ai  a rei te  a hun  a la thin.


Lunglei  lam  a Coffee thar  hi  ram hrang hrang - Canada, UK, Holland, Japan leh Australia lam ah a quality  test  nan  thawn  a ni a, Japan ram  a Japanpa Hitoshi  Yokota  kan ken tir chu Japan company pakhat  a pe a, a sawi dan a chuan test  chi hrang  hrang  an pal tlang tir a, a tha an ti hle a , lawng lian ( Ship) container khat in kan lei  duh tih thu a rawn  sawi a. Chutiang  bawk in  Pu  Anthony Trip, Nepal atanga  Australia lam ah coffee an thawn thin a,  Mizoram Coffee hi an thawn tel  thei angem?  tiin  kan  dawr  leh  a, tah  chuan sample min dil  ang ngei  in  kan  thawn  leh a, a rim  (Aroma) hi  duhthusam  a nih thu  a sawi. Tun  ah hian  company  hrang  hrang  dawr mek  a ni . US  lam ah chuan Ship Container hnih tal an duh tih John  Pudaite in min hrilh bawk a ni. Tun dinhmun  ah chuan  Lunglei  Coffee  Board  hian Ton 5 vel  lek an lei  ni  in an hotu  ten  an sawi. Tunah  hian  Mizoram  Farmers  Federation  in  Marketting  chungchangah  mawhphur tur  a min ngen  na  angin company thenkhat  nen  in dawr mek  ani . 


Ngaituah chhunzawm  atan :

1. Multi-model kawng hi tlang  se kan ram hi  eng  angin  nge kan that  pui  ve ang ?

2. Multi  model kawng  hmang  tangkai  in  Coffee atangin kan ram hian  hlawkna a  tel thei  ang  em ?

Post a Comment

Powered by Blogger.