INDIRA EMERGENCY CHAMPHA


         June 25, 1975 zanlai dar 12 rik hma minute rei lote laawm tihin India President Fakhruddin Ali Ahmed chuan Prime Minister Pi Indira Gandhi hnen atanga ziaka lehkha a hmuh angin India Constitution Article 352 "internal disturbance" tlawh chhanin National Emergency puanna chu a signed ta rup maia. Thla 19 chhung he Emergency hian a awha June 25,1975 atanga March 21,1977 niin, ni 614 a awha, thla 20 zet a ni.


       Lok Sabha 5 na inthlan 1971 ah Pi Indira chu Rae Bareli bialah tlingin PM a nia, a khingpui Raj Narayan mi thei tak, Narayan Dynasty chhungkaw hlun, India zalenna sual laia Pu Nehru te hnung zui, Congress Student President ni thin chuan Pi Gandhi chu Allahabad High Court ah Ukil thiam hmingthang Shanti Bushan ruaiin a khinga,  a hneh ta mauh maia, Pi Indira-in Supreme Court ah a appeal a, SC pawh chuan vote lei, invaubehna leh Government machinery  hmanga tling tiin, an hnawl ta tlat maia.
       Raj Narayan hi Freedom Struggle laia vawi 58 lungin tang, a tan chhung belh khawma kum 15 lai tling, chutichunga, M.A.,Ll.B. ni hial, zam duh hauh lo, MP leh Minister nih chu a chan tura ngai ve tlat ani si a.
       Inman runpui: Emergency puan atanga darkar 3 hnuah chuan India ram chanchinbu lian electric line zawng zawng tihtawp sak ania. Khawvar hma atangin Opp.leaders Raj Naryan, Jaya Prakash Narayan, LK Advani, AB Vajpayee, Morarji Desai leh adt chu an man hman veka, Pi Gandhi chuan azan azanin AIR ah thu a sawia. Chung thil thleng chu Cabinet a la hrilh lo, a tuk zing June 26th, 6 am ah Cabinet meeting a koa, a hrilhfiah chauh a ni.

MISA Dan: Maintenance of Internal Security Act 1971 an Passed a, State tinah mi an man chur chur mai ani.


    FORCED STERILISATION
: Sanjay Gandhi hoin fa nei thei lo tura insiam hi an kalpuia, emergency chhungin mi nuai 1100 aia tlem lo an siam. 


    MIZORAM AH: Health Dept a thawk ten tihluihna awm lo mahse campaign an bei nasaa, hmeichhe fa ngah deuhte tana zahthlak thei hiala an siam avangin diriam leh cheksawlh nih an hlaua, hei vang hian 1975 hnu chuan Mizo zingah unau piang rualnih chu zahawmna leh ngaihsanna lam aiin changkang loa ngaihna a awm ta tlata, a pawi khawp mai.


    MIZO MISA DANA MANTE
: Mizoram UT Sorkar pawhin an lo tive phiana, Opp.leaders Brig.T.Sailo te,Pu R.Vanlawma te, Pu C Vulluaia te, Pi Sanglianchhungi te, Pu J.Kapthianga te, Rev.Sakhawliana te, Pu Lallianzuala Sailo te, Pu KM Biaksailova te, Pu H.Kiautuma, Lunglei te, Pu AV Pakunga te, Pu Hmarliana te, Pu FH Rohlupuia te leh Pu Thanhawla Luangmual te chu MISA dana manin Jail ah andahve ani.


    EMERGENCY HNUAIAH MP ELECTION
:  Opp leader te Jail an tang veka, hlauh tur awm lova a hriat avangin Pi Gandhi chuan January 23, 1977 khan March 16-20,1977 a neih turin MP thlan a puang a. Opp leader Jail tang hoin Jaya Prakash Narayan a ho in Janata Party din chawpin Jail atangin an chuhve ta maia. ZPM ang deuhin Election Commission Registration chu khawlam ani ringawt. Tar Bareli ah Pu Raj Narayan an Pi Indira a hneha, Sanjay Gandhi pawh Amethi ah a tla. Hneh taka tling Janata Party chuan Pu Morarji Desai a hoin Sorkar an siama,44th Contitution Amenment hmangin Article 352 "internal diturbance" tih chu "Arm rebellion" tiin an thlaka. March 21,1977 chuan chhuanlam ngai hmanga emergency puan nawn theih tawh loh turin an zial fel ta ani.


    MIZORAM MP ELECTION
: Election Commission in Free&Fair Election neih theih dan tur an siam chu Zotawngin ka leta. D.C.phalnainTheatre Hall ah Candidate te debate kan organise a, ka thiante/ka naute pahnih khan man an hlaua, min phat sana, Chanchinbuah a chhuak nasa tawh si, thulh theih ani tawh lo, tiin Hall hawh man leh Mike hawh man pawh nei miah lovin ka Students te nen kan keng tlanga. Candidate te Congress - Pu CL Ruala, Mizo Union- Pu HK Bawichhuaka, PC- Dr.R.Rothuama te an tel theia, MDF candidate Pi Sanglianchhungi chu Emergency Jail ala tan avangin a tel thei lova. Mipui an tam ngianga, PC chu Brig.T.Sailo Emergency Jail tan chhunga a aiawhtu Pu Thangrideman a hova, tawlhloh puan an batvek hlawm a. February 19,1977 Dar 1:30 pm ah debate hi neih a nia,Hall hawh man leh Mike hawh man bakakah Candidate rawn tawiawmtu Party leaders te thingpui in puina tur pawisa kan nei thei ta maia. UT ah MLA constituency 30 a la nia 27 ah Dr. R.Rothuama, PC in sang takin hnehna a chang vek a ni.


INDIRA  A SORKAR LEH:

Janata Sorkarin Emergency an hlipa, principle/ideology in ang lo pui pui awmkhawm annih avangin an tluang lova, July16, 1979 ah an tlu taa.  January 1980,  General Election ah chuan Congress chu hneh takin an tlinga, Pi Indira Gandhi chu a Prime Minister leh a. Mahse an vanduai hle mai, June 23,1980 khan a fapa Sanjay Gandhi chu thlawhns chesualah a thia. Pi Indira Gandhi pawh a term hmang pumhlum lovin October 31, 1984 khan a security guard kutah rawng taka kah hlum a ni.

           -Prof.JV Hluna-

 

Post a Comment

Powered by Blogger.